با حضور کارشناسان حوزه آموزشی:
فرصت‌ها و تهدیدهای پذیرش دانشجو در دانشگاه فنی و حرفه‌ای در سال 98 بررسی شد
دکتر حسین سلمانی مدیر کل حوزه ریاست و روابط عمومی: بند "ب" ماده 65 قانون ششم توسعه کشور دولت را مکلف کرده است که نسبت به افزایش سهم آموزش‌های مهارتی اقدامات عملیاتی خاصی را انجام دهند برای بررسی این قضیه در خدمت کارشناسان معاونت آموزشی دکتر سپیده بارانی مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و دکتر سیدمحسن حسینی‌مقدم مدیرکل دفتر گسترش، توسعه و سنجش دانشگاه فنی و حرفه‌ای دانشگاه هستیم.
سپیده بارانی در این نشست درخصوص حوزه برنامه‌ریزی آموزش‌های فنی و حرفه‌ای گفت: در تاریخ 11 مهر سال 97 ابلاغ شورای برنامه‌ریزی آموزش‌های فنی و حرفه‌ای را از وزارت علوم دریافت کردیم. پیرو دریافت این ابلاغ 43 کارگروه بررسی، بازبینی و تدوین برنامه‌های درسی شروع شد. این کارگروه‌ها با ترکیب خود 2 نفر فارغ التحصیل از صنعت، یک نفر عضو هیات علمی و 9 نفر دیگر کارگروه از مراکز خود دانشگاه در تهران، استان‌ها و شهرستان‌های دیگر بود. ما 41 کارگروه تشکیل دادیم که با تصویب آیین‌نامه داخلی این کارگروه‌ها شکل گرفت و کار خود را به صورت جدی شروع کرد و تا امروز حدود 16 برنامه درسی جدید تصویب شده است. بنا داریم تلاش کنیم در مهر 98 تمام برنامه‌های گذشته را که بازبینی و تدوین نشده بودند، بازبینی کنیم و برنامه‌های درسی جدید در کلاس‌های درس دانشگاه فنی و حرفه‌ای تدریس شود.
حسینی‌مقدم نیز در این برنامه گفت: براساس بند "ب" ماده 65 قانون ششم توسعه، سهم آموزش‌های مهارتی در نظام آموزش عالی باید به 30 درصد و در آموزش و پرورش باید به 50 درصد برسد به همین جهت این دو موضوع لازم و ملزوم هم هستند. سهم آموزش‌های مهارتی اکنون در آموزش و پرورش به 35 درصد رسیده در حالی که در سال سوم برنامه این سهم باید به 44 درصد می‌رسید. این موضوع باعث می‌شود در آموزش عالی نیز این سهم را 14 درصد داشته باشیم. دانشگاه برای سال تحصیلی 99_98 در مقطع کاردانی و کارشناسی ناپیوسته که جذب دانشجو خواهد داشت برای دوره کاردانی در 39 گروه تحصیلی که شامل 93 رشته می‌شود حدود 116 هزار نفر و در مقطع کارشناسی ناپیوسته حدود 72 هزار نفر اعلام ظرفیت کرده است یعنی در مجموع دانشگاه برای سال تحصیلی جدید حدود 185 هزار نفر اعلام ظرفیت کرده که امیدواریم بعد از برگزاری آزمون وضعیت جذب و پذیرش دانشجو مشخص شود.
سلمانی: چشم‌انداز متقاضیان ادامه تحصیل نظام آموزش مهارتی در مقطع کاردانش و فنی و حرفه‌ای روند رو به رشد دارد؟
حسینی‌مقدم در این باره گفت: با توجه به 3 ساله شدن نظام آموزش هنرستان‌ها و نظام 3_3_6 امسال اولین گروه از فارغ‌التحصیلان نظام جدید خارج خواهند شد. در مجموع حدود 260 هزار دانش‌آموز هنرستانی در شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش امسال از مجموعه آموزش و پرورش فارغ‌التحصیل خواهند شد که نسبت به سال قبل افزایش یافته است و 35 درصد در پایه دهم، یازدهم و دوازدهم داریم اما در سال‌های گذشته در پایه دهم و ورودی به هنرستان‌ها بالای 38 درصد را تجربه کرده‌ایم. یعنی برای سال‌های آینده قطعا خروجی هنرستان‌ها برای ورود به دانشگاه‌ها بیشتر خواهد شد.
سلمانی: چه تعداد در نظام آموزش مهارتی اعم از دانشگاه فنی و حرفه‌ای و زیرگروه‌ها شرکت کرده‌اند؟
حسینی‌مقدم در این باره گفت: براساس اعلام سازمان سنجش آموزش کشور حدود 113 هزار نفر در دوره کاردانی ثبت‌نام و با اطلاعات دیگر به دست آمده نزدیک به 90 هزار نفر در کنکور سراسری شرکت کرده‌اند. براساس مصوبه 12 شورای سنجش و پذیرش دانشجو از امسال دانش‌آموزان شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش نیز می‌توانند در کنکور سراسری شرکت کنند.
سلمانی: هزینه‌های آموزش متوسطه برای ورود دانش‌آموز به هنرستان و دوره‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش و گرایش دانش‌آموزان به ساختار نظری نتایج مطلوب را در پی دارد؟
حسینی‌مقدم: یکی از اشکالاتی که به این سیستم وارد هست همین موضوع است، نظام آموزش‌های جامع فنی و حرفه‌ای و مهارتی که مصوب مجلس شد، دولت آن را ابلاغ کرد و اکنون کارگروه شورای عالی این موضوع نیز تشکیل شده است که دانشگاه فنی و حرفه‌ای نیز عضو این شورا است، این نظام وقتی بحث توسعه حرفه‌ای را مطرح می‌کند، مسیری را که برای دانش‌آموران هنرستانی درنظر گرفته باید از مسیر آموزش‌های مهارتی و دانشگاه فنی و حرفه‌ای باشد، اما اجازه دادن این موضوع که بچه‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش نیز وارد شاخه نظری شوند باعث می‌شود هزینه‌هایی که 3 سال برای آموزش دادن یک مهارت به دانش‌آموزان می‌شود، عملا غیرقابل استفاده شود. دانش‌آموزان اکنون در دوره هنرستان‌ها به طور متوسط در 3 سال بین 2 هزار و 400 تا 2 هزار و 700 ساعت آموزش مهارتی می‌بینند اما وقتی وارد کنکور سراسری و دوره‌های نظری می‌شوند، عملا آموزش‌های مهارتی و هزینه‌ها کاملا صفر می‌شود.
سلمانی: فارغ‌التحصیلان فنی و حرفه‌ای که در شاخه نظری شرکت می‌کنند در گرایش خاصی مجاز به ادامه تحصیل هستند؟
حسینی‌مقدم ادامه داد: طبق پیگیری که با سازمان سنجش انجام شده است این افراد می‌توانند در هر رشته‌ای شرکت کنند اما برای این موضوع شرطی گذاشته شده اگر دانش‌آموزی بخواهد در رشته دیگری شرکت کند باید با درست کردن سابقه تحصیلی خود در امتحان نهایی آن رشته نیز شرکت کند ضمن اینکه ضریبی را برای بچه‌های هنرستانی در شرکت در رشته‌های نظری گذاشتند که 50 درصد معدل آنان محاسبه می‌شود. محدودیت‌هایی را اعمال کردند اما تمایل جامعه برای ورود بچه‌ها به دانشگاه‌ها است که می‌طلبد در برنامه‌های دانشگاه فنی و حرفه‌ای به سمت کارشناسان پیوسته حرفه‌ای حرکت کنیم.
سلمانی: تغییر و به‌روزرسانی سرفصل‌های درسی چقدر می‌تواند برای رسیدن به نقطه مطلوب و هدف برنامه ششم توسعه کشور کمک کند؟
بارانی در این باره و درباره ورود دانش‌آموزان نظری به رشته‌های فنی و حرفه‌ای گفت: برای جلوگیری از هدررفت هزینه، این موضوع را باید مدنظر داشت که آیا هدایت تحصیلی واقعا به درستی انجام می‌شود؟ آیا فردی وقتی راهی را به خطا رفت باید همان مسیر را تا آخر عمر طی کند؟ همیشه اصلاح‌ها در طول دوره آموزشی سخت است. وقتی دانش‌آموز مقطع عوض می‌کند تغییرات رشدی و بلوغی دارد که باید در تغییر مسیرش به او کمک کنیم. دانشگاه فنی و حرفه‌ای باید به‌عنوان یک دانشگاه مستقل امروزه در کنار آموزش و پرورش برای ورودی خود تصمیم بگیرد اما خروج را باید براساس استانداردهای آموزش مهارت درنظر بگیرد. ما برای آموزش هزینه می‌کنیم در کنار این موضوع علاقه دانش‌آموز مهم است و آیا فقدان سیستم صلاحیت ما باید منجر به این شود که آموزش‌های غیررسمی دانش‌آموز نادیده گرفته شود؟!
سلمانی: فکر می‌کنید چقدر از این 90 هزار دانش‌آموز فارغ‌التحصیل دوره کاردانش و فنی و حرفه‌ای به‌دلیل مسایل فرهنگی و مسایل جاافتاده در جامعه وارد این فرایند می‌شوند؟ پیش‌بینی شما درباره سهم آنان را چقدر است که به سمت دوره‌های کارشناسی پیوسته بروند؟
بارانی در این باره گفت: مساله کارکرد فرهنگی است که بر سیستم آموزشی ما تاثیر می‌گذارد قطعا مدرک‌گرایی بی‌تاثیر نیست اما در کنار 3 سال آموزشی که دانش‌آموز در دوره هنرستان دیده، اگر به شغل علاقه داشته باشد تحت تاثیر این مسایل فرهنگی کمتر قرار می‌گیرد در نتیجه خروجی فنی و حرفه‌ای و کاردانش زمانی به سمت سیستم نظری گرایش پیدا می‌کند که به رشته و شغل علاقه ندارد.
حسینی‌مقدم نیز در این باره و بحث فرهنگ‌سازی گفت: اکنون بیش از 50 هزار نفر دارای مدرک کارشناسی هستند، حدود 10 هزار نفر مدرک دکتری و حدود 8 هزار نفر مدرک کارشناسی ارشد دارند. این افراد در آموزشکده های فنی و حرفه‌ای دوره‌های مهارتی را می‌گذرانند یعنی بعد از فارغ‌التحصیل شدن از شاخه نظری وارد دانشگاه شدند. هزینه‌های آموزش عالی 3 تا 5 برابر آموزش و پرورش است، این افراد می‌خواهند با آموزش یک دوره 6 ماهه یک مهارت را بیاموزند این موضوع یعنی از نظر فرهنگی در جامعه ما خانواده‌ها تمایل به رفتن بچه‌هایشان به دانشگاه را دارند و بعد از فارغ‌التحصیلی باید دوره آموزشی ببیند و در حد یک کارگر ساده در کنار یک فارغ‌التحصیل هنرستان کار کنند بنابراین ما باید بر روی فرهنگ‌سازی تاکید کنیم و درباره امکانات دانشگاه فنی و حرفه‌ای به‌عنوان یک دانشگاه مهارت‌محور حرف بزنیم و بگوییم کارگاه‌های ما در برابر دانشگاه‌های دیگر امکانات و تجهیزات آزمایشگاهی دارد که حرف اول را در آموزش‌های مهارتی می‌زند. عدم آشنایی جامعه و خانواده‌ها باعث می‌شود وقتی دانش‌آموز می‌خواهد دیپلم بگیرد در ذهن خانواده‌ها مهندسی می‌آید.
سلمانی: انتقاداتی در چند روز اخیر درباره پذیرش دانشجو از نظام نظری برای آموزش‌های عالی و مهارتی مطرح شده است، نظر شما در این باره چیست؟
بارانی در این باره گفت: جلوی تقاضای دانش‌آموز متقاضی رشته مهارتی و نظری را نباید ببندیم این توانمندی مهم است اکنون نظام آموزشی که بر دانشگاه فنی و حرفه‌ای حاکم است، رویکرد شایستگی‌محور است. سیستم‌های آموزش عالی به‌خصوص در دانشگاه فنی و حرفه‌ای به سمت شایستگی‌محور می‌رود شایستگی‌محوری یعنی تقاضای بازار کار محور اصلی پذیرش دانشجو است و به‌جز تقاضا ارتباط با صنعت از مسایل اساسی مدنظر است. سرفصل‌ها وقتی به‌روزرسانی شود مشکل‌گشا خواهد بود. ما یک سطوح عالی و میانی در دانشگاه داریم که در سطح سیاست‌گذاری باید تعییراتی رخ دهد همچنین باید حلقه‌های مفقوده را شناسایی، حل و برنامه‌های درسی را متناسب با بازار کار کنیم.